Đồ gá jig với đa dạng các loại cùng khả năng định vị, kẹp chặt chi tiết là một trong những loại đồ gá được sử dụng phổ biến trong cơ khí nói riêng và gia công sản xuất nói chung. Bạn cần phân biệt rõ jig và fixture để chọn loại đồ gá phù hợp với mục đích sử dụng.
1. Đồ gá jig là gì?
Jig là một trong những loại đồ gá được sử dụng cực kỳ phổ biến trong gia công cơ khí nói riêng và sản xuất nói chung.
Đồ gá jig là công cụ được dùng để kẹp chặt, định vị chi tiết khi gia công. Giúp phôi được giữ cố định so với dụng cụ cắt. Giúp đảm bảo độ chính xác chi tiết dưới lực cắt khi gia công.
Với các công dụng riêng biệt như lắp ráp, kiểm tra,… mà thiết kế đồ gá jig với các bộ phận cấu tạo khác nhau. 
Đồ gá jig
2. Công dụng và vai trò của đồ gá jig
Cũng giống với các loại đồ gá khác, jig được dùng để cố định chi tiết hỗ trợ cho quá trình gia công sản phẩm chính xác. Giúp phôi không bị di chuyển, xê dịch làm ảnh hưởng chất lượng thành phẩm.
Đồng thời jig còn hỗ trợ hướng dẫn các hoạt động như khoan, cắt, doa,… chi tiết một cách nhanh chóng và chính xác.
Với các công dụng chính trên, jig mang đến những lợi ích to lớn cho người sử dụng bởi chúng giúp:
- Đảm bảo độ chính xác và chất lượng sản phẩm.
- Tạo bề mặt sản phẩm đẹp, không có các vết lỗi trong gia công.
- Rút ngắn thời gian gia công, tiết kiệm chi phí.
- Tăng khả năng gia công những chi tiết khó với độ phức tạp cao.
- Làm giảm chi phí đầu tư và số lượng nhân công phục vụ.
Cố định các chi tiết, giúp không dịch chuyển hay xe dịch sản phẩm, đảm bảo các vị trí giữa các phôi với nhau.
- Xác định vị trí và kiểm tra vị trí, kích thước,..
- Tạo các chuyển động để gia công những bề mặt phức tạp.
- Giảm thời gian gá đặt và gia công.
- Nâng cao chất lượng sản phẩm.
- Giảm công nhân trực tiếp trong quá trình sản xuất.
- Mang đến các sản phẩm có độ chính xác cao, gia công số lượng lớn.
- Đồ gá đa dạng với các công dụng khác nhau, phù hợp với mọi nhu cầu sử dụng.
- Nâng cao khả năng công nghệ của máy CNC do sử dụng được nhiều loại jig.
Công dụng của jig đồ gá
3. Các bộ phận cấu tạo của đồ gá jig
Jig đồ gá được thiết kế với nhiều bộ phận khác nhau tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng cũng như kích thước phôi cần được kẹp chặt. Nhưng nhìn chung chúng có các bộ phận cơ bản sau:
- Bộ phận kẹp chặt sản phẩm
- Bộ phận định vị các phần của sản phẩm.
- Bộ phận cơ cấu truyền lực của sản phẩm.
- Bộ phận cơ cấu quay và phân độ của sản phẩm.
- Các cơ cấu hướng dẫn của đồ gá.
- Phần thân và đế của đồ gá.
- Đồ gá có các cơ cấu kẹp chặt
- Cơ cấu định vị của đồ gá.
- Cơ cấu truyền lực.
- Thân và đế
Ngoài các bộ phận trên thì tùy vào yêu cầu của người sử dụng mà có thể thiết kế thêm các bộ phận bổ sung. Để có thể nâng cao hiệu quả kẹp chặt, định vị. Từ đó tăng độ chính xác và chất lượng sản phẩm.
Cấu tạo của đồ gá jig
4. Các loại đồ gá jig được sử dụng phổ biến hiện nay
4.1. Đồ gá hàn
Đồ gá hàn là dụng cụ giúp kẹp chặt, định vị phôi gia công so với dụng cụ hàn. Giúp cố định phôi tránh những ngoại lực tác động làm ảnh hưởng độ chính xác sản phẩm.
Loại đồ gá này được sử dụng trong cơ khí, lắp ráp cũng như kiểm tra sản phẩm.
Đồ gá hàn
4.2. Đồ gá lắp ráp
Đồ gá lắp ráp có công dụng hỗ trợ lắp ghép các chi tiết lại với nhau tạo thành một cụm sản phẩm được liên kết chặt chẽ.
Loại đồ gá này thường được dùng trong gá đặt chi tiết cần lắp ráp, tạo biến biến dạng các chi tiết để hàn, ép, nén khí trong quá trình sản xuất hay kẹp các chi tiết cần lắp ráp.
Đồ gá lắp ráp
4.3. Đồ gá kiểm tra
Đồ gá kiểm tra dùng kiểm tra các chi tiết trong đầu hay cuối của quy trình gia công sản phẩm. Giúp giữ cố định và kiểm tra các kích thước, độ dày,.. của chi tiết. Nhằm đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn kỹ thuật đã đề ra.
Đồ gá kiểm tra
4.4. Đồ gá ép nén
Đồ gá ép nén được dùng để cố định chi tiết trước khi hàn và trong quá trình lắp ráp các chi tiết lại với nhau.
Loại đồ gá này có thể dễ dàng được tháo lắp với quy trình đơn giản. Nhằm rút ngắn thời gian gá đặt và tăng năng suất gia công.
Đồ gá ép nén
4.5. Đồ gá phay
Đồ gá phay là loại đồ gá dùng để kẹp chặt chi tiết trên máy phay CNC.
Ngoài các bộ phận cơ bản, loại đồ gá này còn có cấu tạo đặc trưng với:
- Cữ dao
- Căn so dao
- Chốt định hướng
Các loại đồ gá phay thông dụng bao gồm: đồ gá phay đuôi ta-rô, đồ gá phay một chi tiết hay phay nhiều chi tiết, đồ gá tiến dao thẳng hay tiến dao vòng, hoặc tiến dao theo một con đường cong chép hình
JIG phay
4.6. Đồ gá đo độ nhám
Đồ gá đo độ nhám được sử dụng để đo độ nhám của bề mặt sản phẩm sau gia công. Giúp giảm thiểu tình trạng sai số khi kiểm tra bề mặt chi tiết. Cũng như đảm bảo độ sáng bóng cho sản phẩm.
5. Những lưu ý khi sử dụng đồ gá jig
Đồ gá là bộ phận có ảnh hưởng đến độ chính xác cũng như chất lượng sản phẩm. Do đó bạn cần chọn cũng như gia công đồ gá đúng yêu cầu kỹ thuật.
Một số lưu ý khi gia công và sử dụng jig đồ gá:
- Quan tâm đến khả năng kẹp, độ chính xác và vị trí đồ gá.
- Độ chắc chắn của jig.
- JIG có kết cấu đơn giản, dễ dùng, dễ sửa chữa cũng như thay thế và kết hợp với các bộ phận khác.
- Tuổi thọ jig cao, chịu được tác dụng lớn nhỏ của công cụ cắt và tránh được các hư hỏng, lỗi khi sử dụng.
- Đảm bảo sự an toàn khi thao tác.
- Đảm bảo tính thẩm mỹ cao.
6. Phân biệt đồ gá jig và fixture
6.1. Điểm giống nhau giữa jig và fixture
- Jig và fixture bắt buộc phải có các bộ phận để cố định, định vị, kẹp và các tùy chọn của bộ dẫn hướng dụng cụ (ống lót jig).
- Cả 2 đều có thể làm giảm thiểu lỗi của con người khi gá đặt chi tiết. Tiết kiệm chi phí và sai sót khi gia công.
- Giúp giảm thời gian gá đặt và thời gian không chạy của máy. Cải thiện năng suất gia công.
- Jig và fixture giúp đảm bảo độ chính xác sản phẩm.
- Cả 2 đều được làm bằng kim loại. Chẳng hạn như Đồng phốt pho (giảm mài mòn khi sử dụng nhiều lần), thép cacbon cao,….
- ….
Phân biệt đồ gá jig và fixture
6.2. Sự khác nhau giữa jig và fixture
Jig và Fixture có sự khác biệt chính nằm ở mục đích sử dụng của từng loại.
- Jig được sử dụng để dẫn hướng chi tiết cần gia công
- Fixture giữ cố định phôi cần gia công.
Ngoài khác biệt chính trên, 2 loại đồ gá này còn khác nhau ở các yếu tố sau:
Về cấu tạo, đặc điểm
| Đồ gá jig | Đồ gá fixture |
| Thường được gắn vào bàn máy. |
Luôn luôn được gắn vào bàn máy.
|
| Thường có trọng lượng nhẹ hơn so với Fixture. | Thường nặng hơn Jig. |
| Jig thường có cấu tạo với chân gá |
Fixture không sử dụng chân gá.
|
| Sử dụng ống lót để dẫn hướng dụng cụ cắt. | Không sử dụng ống lót. |
| Giá thành Jig cao hơn. |
Giá thành Fixture thấp hơn so với Jig.
|
| Jig có thiết kế phức tạp. |
Thiết kế Fixture ít phức tạp hơn.
|
| Jig tiếp xúc với dụng cụ cắt |
Fixture không bao giờ tiếp xúc với dụng cụ cắt.
|
| Dễ sử dụng. Người vận hành cần ít kỹ năng hơn để sử dụng jig. |
Kết cấu hơi phức tạp để sử dụng và do đó đòi hỏi người vận hành có kỹ năng cao.
|
| Không cần thiết bị bổ sung để định vị máy cắt. |
Cần có các phụ kiện bổ sung như khối, đồng hồ đo,… để di chuyển chính xác máy cắt ở vị trí đã định.
|
Về công dụng, vai trò
| Đồ gá jig | Đồ gá fixture |
| Chủ yếu dùng để dẫn hướng dao cắt di chuyển nhiều lần tại các vị trí xác định trước trên phôi. | Được sử dụng để kẹp chặt, hỗ trợ và định vị phôi duy trì hướng đã định. |
| Có thể giữ, đỡ và định vị phôi ngoài việc hướng dẫn máy cắt. | Không hướng dẫn máy cắt di chuyển đến một vị trí cụ thể. |
| Dẫn hướng cho dụng cụ cắt. | Không dẫn hướng cho dụng cụ cắt. |
| Sử dụng trong các hoạt động khoan, khoét, taro và doa. | Sử dụng trong các hoạt động phay, tiện, mài, bào, tạo hình. |
| Sử dụng nhiều trong máy khoan. | Sử dụng nhiều trong cả máy phay, máy mài. |
JIG là loại đồ gá được sử dụng cực kỳ phổ biến với nhiều loại khác nhau cùng các công dụng và lợi ích riêng biệt. Tuy nhiên chúng thường bị nhầm lẫn với fixture. Do đó bạn cần hiểu rõ cấu tạo cũng như công dụng và sự khác biệt giữa jig và fixture. Để từ đó tránh tình trạng mua nhầm hay gia công sai các loại đồ gá jig.
Hiện nay với công nghệ hiện đại, jig đồ gá thường được gia công bằng các loại máy CNC hiện đại. Giúp đảm bảo độ chính xác và chất lượng đồ gá jig. Đồng thời tiết kiệm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.
Theo dõi Máy CNC nhập khẩu để cập nhật thêm thông tin bổ ích về Máy CNC, Gia công CNC, Lập Trình CNC
