Mã lệnh M (M-code) trong máy CNC là một trong các loại mã lệnh điều khiển máy mà kỹ sư lập trình và vận hành máy CNC cần nắm rõ. Mã lệnh này được sử dụng để yêu cầu máy thay đổi dụng cụ, bật/tắt trục chính, nạp chất làm mát hoặc mở và đóng cửa máy… Dưới đây là tổng hợp các mã lệnh M trong máy phay CNC và miêu tả chức năng của từng mã lệnh để bạn tham khảo.
1. Mã lệnh M là gì?
Mã lệnh M hay được gọi là M-code có chức năng kiểm soát các công suất máy như bật/ tắt máy, trục, chất làm mát và thay đổi chương trình gia công. Một số chức năng này có thể thay đổi tùy các máy phay CNC. Hoặc tùy theo bảng điều khiển thuộc hệ điều hành Fanuc hay các hệ điều hành khác.
Mã lệnh M trong CNC cũng được gọi là mã lệnh phụ, điều khiển dòng chương trình hỗ trợ cho mã lệnh G. Với mỗi khối lệnh có thể sử dụng 1 mã M hoặc đến 3 mã M tùy theo mục tiêu chương trình gia công CNC.
2. Các mã lệnh M trong máy phay CNC
Dưới đây là các mã lệnh M trong máy phay CNC cơ bản:
| Mã M | Miêu tả |
| M00 | Dừng chương trình |
| M01 | Dừng chương trình tùy chọn |
| M02 | Kết thúc chương trình |
| M03 | Trục chính quay theo chiều kim đồng hồ |
| M04 | Trục chính quay ngược chiều kim đồng hồ |
| M05 | Dừng trục chính |
| M06 | Thay đổi dụng cụ |
| M07 | Phun sương chất làm nguội |
| M08 | Mở chất làm nguội |
| M09 | Tắt chất làm nguội |
| M10 | Kẹp trục thứ 4. |
| M11 | Mở kẹp trục thứ 4. |
| M19 | Định hướng trục chính |
| M20 | Tự động tắt nguồn điện của máy. |
| M30 | Kết thúc chương trình (Đặt lại) |
| M31 | Kích hoạt mã lệnh khóa trục |
| M32 | Hủy kích hoạt khóa trục |
| M41 | Trục chính quay ở vùng tốc độ thấp |
| M42 | Trục chính quay ở vùng tốc độ cao |
| M68 | Kẹp trục thứ 5 |
| M69 | Mở kẹp trục thứ 5 |
| M78 | Kẹp trục B |
| M79 | Mở kẹp trục B |
| M80 | Bật vòi phun rửa phôi |
| M81 | Tắt vòi phun rửa phôi |
| M88 | Bật làm nguội trục chính |
| M89 | Tắt làm nguội trục chính |
| M94 | Hủy phản chiếu |
| M95 | Phản chiếu trục X |
| M96 | Phản chiếu trục Y |
| M98 | Gọi chương trình con |
| M99 | Kết thúc chương trình con |
3. Một số mã lệnh M thông dụng. Các trường hợp sử dụng và những lưu ý
+ M00 – Dừng chương trình tạm thời
Mã M00 là lệnh dừng chương trình bắt buộc hoặc vô điều kiện. Hệ điều khiển phải dừng chương trình tại bất kỳ thời điểm nào khi gặp lệnh này. Các chuyển động buộc phải dừng như:
- Chuyển động tất cả các trục.
- Sự quay của trục chính.
- Các chức năng làm nguội.
- Các chương trình tiếp theo.
Mọi dữ liệu đã được thiết lập đều được giữ nguyên. Bao gồm tốc độ trục chính, lượng ăn dao, xác lập tọa độ. Các trường hợp phải dừng chương trình như: kiểm tra chi tiết gia công trên máy, thay đổi công cụ thủ công. Hoặc thêm dầu tưới nguội vào vòi trước khi dao ăn vào phôi.
Có thể tiếp tục chương trình bằng cách kích hoạt phím Cycle Start trên bảng điều khiển.
+ M01 – Dừng chương trình theo lựa chọn
Chức năng tương tự như M00. Mọi nguyên tắc lập trình đối với lệnh M00 đều có thể áp dụng cho M01. Có một sự khác biệt đó là khi gặp lệnh M01 trong chương trình, chương trình sẽ không tự động dừng lại. Mà cần có sự can thiệp của người vận hành thông qua bảng điều khiển.
M01 được sử dụng trong các trường hợp: kiểm tra công cụ trong tình trạng tốt trước khi thay đổi công cụ tự động. Nên thực hiện mã lệnh M01 trước khi thay đổi công cụ, điều này giúp dễ dàng khi cần thiết di chuyển một công cụ.
+ M02, M30 – Kết thúc chương trình
Để kết thúc chương trình có thể dùng 2 mã lệnh là M02 và M30. Hai lệnh này tương tự nhau nhưng có mục đích khác nhau.
Mã lệnh M02 sẽ kết thúc chương trình nhưng không quay lại block thứ nhất ở đầu chương trình. Còn lệnh M30 để kết thúc chương trình, đồng thời quay trở lại đầu chương trình.
Khi bộ điều khiển đọc lệnh M02 hoặc M30. Nó sẽ xóa mọi chuyển động trục, sự quay trục chính và chức năng làm nguội.
+ M03 – Trục chính quay theo chiều kim đồng hồ.
Trục chính quay theo chiều mà theo đó có một vít với chiều xoắn phải được gá trên trục chính hướng vào chi tiết gia công.
+ M04 – Trục chính quay ngược chiều kim đồng hồ
Trục chính quay theo chiều mà theo đó có một vít với chiếu xoắn phải được gá trên trục chính đi ra khỏi chi tiết gia công. Cũng tương M03 nhưng chiều quay ngược lại.
Khởi động trục chính bằng M03 và M04 trước khi dụng cụ cắt tiếp xúc với phôi (trừ khi trong chu trình taro cứng).
+ M05 – Dừng trục chính
Lệnh M05 sẽ làm dừng trục chính bất kỳ chiều quay nào. Lệnh này phải được lập trình trước khi đảo chiều quay trục chính.
Không được dùng M05 khi dụng cụ đang tiếp xúc với phôi. Vì có thể gây mẻ dao hoặc phá hỏng phôi.
+ M06 – Thay đổi dụng cụ cắt
Báo cho máy thay đổi công cụ trong trục chính nếu nó có bộ thay đổi công cụ tự động. Nó cũng được sử dụng trên các máy không có hệ thống tự động, để báo cho máy biết một công cụ mới hiện đang hoạt động.
Nếu lệnh M06 thực hiện khi trục chính đang quay, trục chính sẽ tự động dừng và thực hiện chu trình đổi dụng cụ cắt.
Phải tắt dung dịch làm nguội trước khi thay đổi dụng cụ cắt.
+ M07 và M08 – Mở chất làm nguội
Công dụng chính của lệnh M08 là kích hợp động cơ bơm chất làm nguội. Các lưỡi cắt có thể không được làm nguội ngay lập tức. Vì nó có thể di chuyển chậm đến vị trí dao cắt do khoảng cách từ bơm đến dao cắt là khá xa.
Không nên thay đổi dụng cụ cắt khi đang mở chất làm nguội.
+ M09 – Tắt chất làm mát nguội
+ M19 – Định hướng trục chính
Lệnh M19 sẽ làm cho trục chính dừng lại ở vị trí định hướng. Được sử dụng chủ yếu khi xác lập máy, ít khi dùng trong chương trình. Thường chỉ có tác dụng hỗ trợ lập trình và gá lắp chi tiết khi sử dụng MDI (nhập dữ liệu bằng tay).
Trục chính cần được định hướng trong 2 trường hợp cơ bản sau:
- Thay đổi dao cắt tự động.
- Dịch chuyển dao cắt trong nguyên công doa trên máy phay CNC (chỉ các chu kỳ doa G76 và G87).
+ M41 – Trục chính quay ở vùng tốc độ thấp.
M41 (dải tốc độ thấp) có tốc độ quay từ 0 đi 800
+ M42 – Trục chính quay ở vùng tốc độ cao.
M42 (dải tốc độ cao) có tốc độ quay 800 ~
+ M94 – Hủy phản chiếu
+ M95 – Phản chiếu trục X
+ M96 – Phản chiếu trục Y
+ M98 – Gọi chương trình con
+ M99 – Kết thúc chương trình con
Mã lệnh M99 dùng để kết thúc chương trình con và trở về xử lý chương trình cũ.
Có thể gọi đến 4 chương trình con trong cùng 1 thời điểm.
Lưu ý, chỉ có thể kích hoạt một M-CODE cho mỗi dòng mã lệnh.
4. Các mã lệnh phụ trợ cho mã lệnh M
% – bắt đầu chương trình.
N – số thứ tự câu lệnh, lượng chạy dao.
S – tốc độ cắt.
I – tọa độ tâm cung tròn trong tọa độ cực trên trục X.
J – tọa độ tâm cung tròn trong tọa độ cực trên trục Y.
K – tọa độ tâm cung tròn trong tọa độ cực trên trục Z.
T – dụng cụ cắt.
LF – kết thúc câu lệnh (cần chuyển sang câu lệnh tiếp theo).
D – số hiệu chỉnh dao.
H, L, O – không xác định (có thể sử dụng tự do).
5. Một số ví dụ về các mã lệnh M trong máy phay CNC
- Ví dụ M00, M01, M03
| Các mã lệnh | Miêu tả |
| O0001 | |
| N1; | |
| G90G00 G54 X0 Y0 | Chạy dao nhanh tới vị trí (X0 Y0) trong hệ tọa độ G54. |
| G43 Z30.0 h1 S400 T2 | Chạy dao nhanh tới vị trí Z30.0. Gọi dao T2 tới vị trí chờ thay dao. |
| M03 | Quay trục chính theo chiều kim đồng hồ 400-1 min |
| M01; hoặc M00 | <M01> Dừng lựa chọn |
- Ví dụ M01, M03, M06
|
Các mã lệnh |
Miêu tả |
| M03 | Quay trục chính theo chiều thuận. |
| G00 Z_(M09) | Rút dụng cụ cắt trở về, tắt chất làm mát. |
| G91G28Z0M05 | Trở về điểm góc máy, dừng trục chính. |
| M01; | Dừng máy tạm thời. |
| M06 | Đổi dụng cụ cắt. |
-
Ví dụ M07, M08
N230 G00 X11.5 Y.10 M08 Chuyển động trục và mở chất làm nguội
-
Ví dụ M09
N400 G00 Z1.0 M09 Chuyển động trục và tắt chất làm nguội.
Việc sử dụng mã M khác nhau tùy thuộc vào từng máy với hệ điều khiển khác nhau. Định nghĩa về các chức năng mã M và cách sử dụng chúng thường phụ thuộc vào các nhà sản xuất máy.
Nắm rõ các mã lệnh M trong máy phay CNC nói riêng và kiến thức lập trình CNC nói chung là rất cần thiết giúp việc vận hành máy được hiệu quả.
Do đó khi mua máy các doanh nghiệp nên tham khảo sách hướng dẫn kèm theo hoặc nhờ sự tư vấn cụ thể từ các chuyên gia để hiểu rõ về các chức năng mã lệnh của máy đó.
Bạn có thể tham khảo tài liệu về mã lệnh M qua các link sau:
https://tecnoedu.com/Download/g_and_m_programming_for_cnc_lathes.pdf
https://www.iqsdirectory.com/articles/cnc-machining/m-code.html
Máy CNC Nhập khẩu là đơn vị chuyên cung cấp đa dạng các loại máy phay CNC chính hãng. Để nhận được tư vấn hỗ trợ vận hành hoặc báo giá các loại máy phay CNC. Quý doanh nghiệp vui lòng để lại thông tin liên hệ hay liên hệ ngay với chúng tôi.
